Misschien heb je het niet door, maar elke klik die je doet en elk woord dat je digitaal plaatst, wordt bijgehouden. Dat klinkt best logisch, maar het is belangrijk om je bewust te zijn van het kruimelspoor dat je online achterlaat. Weet jij wat de effecten zijn van je digitale voetafdruk? Het internet heeft zo zijn goede en slechte kanten. Binnen enkele seconden kun je als individu iets publiceren of iets delen met een miljardenpubliek. Het is hét medium om jezelf te laten zien: wie je bent, wat je vindt, waar je bent geweest... Nog nooit was het zo makkelijk om interesses en ideeën te delen met een groep mensen die er precies hetzelfde over denken. Aan de andere kant: alles wat jij publiceert en deelt, kan ook binnen enkele seconden worden gekopieerd, veranderd en/of verkocht. In het ergste geval kan deze informatie tegen je worden gebruikt. Een foto van drie jaar geleden kan zo — in de verkeerde fase van je leven — nieuws worden. Als net afgestudeerde, hard op zoek naar een baan, kan dit scenario je bekend voorkomen. Een oude Facebook-foto van drie jaar geleden waarin je bent getagd: jij en twee vrienden op een bank ergens in een guur studentenhuis met een biertje teveel achter de kiezen. Niet op jouw profiel natuurlijk, maar op de openbare Facebook-pagina van dat specifieke studentenhuis. Materiaal als dit kan je tegenwerken in de zoektocht naar een baan.
Sollicitatiegesprek — wat mag een werkgever wel of niet vragen?
Bij solliciteren is het belangrijk te weten dat een toekomstig werkgever het recht heeft om jou online op te zoeken. Dat kan simpelweg door je naam te googlen. Binnen één seconde (mocht je van de cijfertjes zijn: binnen 0:00.25 seconden) zijn niet alleen je website en huidige socialmedia-kanalen te vinden, maar ook forumposts van acht jaar geleden. Die bedenkelijke, openbare studentenhuisfoto’s? Ze komen zomaar tevoorschijn bij ‘Afbeeldingen’. Volgens de sollicitatiecode, opgesteld door de Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling (NVP), mag een werkgever openbare informatie over je opzoeken en/of verkrijgen. Hij mag hier tijdens een sollicitatiegesprek ook naar vragen. Het kan natuurlijk om onbetrouwbare informatie gaan, bijvoorbeeld als sprake is van een naamgenoot. Dit kan worden opgehelderd tijdens het sollicitatiegesprek — de werkgever moet dan wel de bron vermelden. Vanaf mei 2018 mag een bedrijf een sollicitant niet meer online opzoeken zonder legitieme reden.
Wat is nu precies die digitale voetafdruk?
Je digitale voetafdruk bestaat uit alles wat je op het internet doet. Het houdt niet op bij je openbare tweets, maar geldt ook voor je Skypegesprekken, persoonlijke Facebook-berichten, privé-e-mails en Zalando-bestellingen. Je digitale voetafdruk is opgebouwd als een ijsberg: het stuk boven water is voor iedereen zichtbaar, maar het grootste gedeelte staat als data op servers van bedrijven of organisaties. Een concreet voorbeeld? Facebook slaat alle tekst die je intypt en weer verwijdert óók op. Je kunt je digitale voetafdruk samenvatten als alle (digitale) informatie over:
- Wat je hebt gezegd
- Wat anderen over jou hebben gezegd
- Wat je leuk vond en hebt gedeeld
- Waar je bent en waar je bent geweest
- Wat je hebt opgezocht
- Waar je op hebt geklikt
Wanneer je goed zorgt voor je digitale voetafdruk, zorgt je digitale voetafdruk voor een positieve online reputatie. We hebben het hier over het topje van de ijsberg — de informatie die openbaar op het web staat. Mocht je nog nooit aandacht hebben besteed aan je online imago, dan beginnen we er vandaag mee. Het is namelijk de eerste kennismaking: je digitale voetafdruk is je online visitekaartje.
De maatstaf: Google
Een werkgever zal een potentiële werknemer (jij dus) gaan googlen, voorafgaand aan een sollicitatiegesprek. Als je een goede online reputatie hebt, heb je niets om bang voor te zijn — misschien leest je potentiële werkgever de blogartikelen op je website wel, of ziet hij of zij dat je graag mensen helpt via Twitter met het oplossen van problemen. Niets aan de hand, totdat de pagina ‘Afbeeldingen’ op zijn scherm verschijnt. Onze tip: google jezelf vóór je solliciteert. Ben je tevreden met wat je te zien krijgt? Zie je dingen die bijdragen aan een positieve indruk van jou? Of zijn er dingen die je liever verwijderd zou zien? Ben je tevreden met je digitale voetafdruk: gefeliciteerd! Je bent in dit geval wel één van de weinigen. Mocht je niet tevreden zijn over je digitale voetafdruk, niet getreurd: er valt wat aan te doen.
Waarom zou je er wat aan doen?
Gedachtes over het internet van vóór de millenniumwisseling zijn niet altijd meer correct. Een voorbeeld: de “On the Internet, nobody knows you’re a dog”-cartoon van Peter Steiner uit 1993. In 1993 hadden 14 miljoen gebruikers toegang tot het internet, ondertussen zijn dat er ruim 3 miljard — dat is ruim 214 keer zo veel als in 1993. Met de technologie van vandaag weet men niet alleen dat je een hond bent, maar ook dat je:
- Een bruine labrador bent
- Een hangbuikje hebt van die koekjes die je ´s middags altijd krijgt
- Die lekkernijen alleen eet als ze van Merk X zijn
- Een beetje mank loopt vanwege een familiekwaaltje en daar drie maanden geleden voor bent geopereerd
- Graag achter eekhoorntjes aanzit, maar ze nooit te pakken krijgt vanwege die manke poot (en stiekem ook je hangbuikje)
- Woont in Buurt A, maar het liefst in Buurt B zou willen wonen
Eng? Ja, best wel. Maar ook beangstigend echt.
Maar wacht, dit weten mijn vrienden ook van mij!
Persoonlijke informatie omvat alles waarvan je niet wilt dat je buurvrouw ervan weet. Het is niet per se moeilijk te verkrijgen — mensen vertellen nu eenmaal graag over zichzelf. Het omvat alles waarvan je niet wilt dat je buurvrouw ervan weet. De essentie is dat je zelf bepaalt wie welke dingen over jou te weten komt. Hoewel we volgens mensenrechtenorganisaties recht hebben op privacy en deze mogen beschermen, is er geen universele privacy- en datawetgeving. Het internet is universeel, wetgeving niet.
Hoe zorg ik ervoor dat dingen niet in Google terecht komen?
Dit hadden je ouders ook kunnen zeggen: als je niet wilt dat specifieke informatie in Google naar voren komt, had je het in eerste instantie niet moeten delen/uploaden/posten. Dat geldt ook voor bestanden en tekst die je je vrienden hebt gestuurd. Vuistregel: de digitale wereld, inclusief het internet, is permanent. Alles wordt in databases opgeslagen — iemand kan er altijd bij. Houd privacygevoelige dingen daarom van het internet af.
Anoniem, pseudoniem of volledige naam?
Misschien gaven je ouders je vroeger de wijze raad “gebruik altijd een pseudoniem op het internet!” mee. Je kunt ook losser zijn geweest wat betreft de bescherming van je eigen naam. Wanneer je met je voor- en achternaam op bijvoorbeeld fora hebt gereageerd, kunnen deze in Google opduiken.
Helemaal anoniem blijven is online bijna onmogelijk, omdat alles te traceren is, maar met het gebruik van Tor of een VPN (of een combinatie hiervan) heb je al een stuk minder zorgen. Om jezelf te beschermen tegen impulsieve acties en reacties is het een goed idee om een pseudoniem te creëren – dat geldt in het bijzonder voor minderjarigen en studenten. Zodra je de arbeidsmarkt op gaat, kun je overwegen om door middel van personal branding je online reputatie te verbeteren.
Hoe zorg ik ervoor dat ik gevoelige informatie uit Google krijg?
Een online reputatie bouw je niet zomaar op: het kost tijd. Zorg er allereerst voor dat je alle informatie die je niet in Google wilt en die binnen jouw kanalen is verspreid, offline haalt. Dit zijn onder andere openbare Facebook-berichten, negatieve Twitter-berichten en feestfoto’s. Nog beter is om alle socialmedia-kanalen die je niet gebruikt privé te maken of te verwijderen. Mocht dat niet lukken, dan kun je altijd een aanvraag doen om de informatie te laten verwijderen. Stel jezelf vervolgens de volgende vraag: “Wat zou ik bovenin Google willen krijgen?” Wat verwacht jouw omgeving van je? Als je software developer bent, kun je denken aan je eigen website, (semi-)professionele socialmedia-kanalen en (serieuze) reacties op niche-gerelateerde vragen. Je kunt ook overwegen om gastblogs te gaan schrijven op gerenommeerde websites. Deze links met jouw naam scoren hoog in Google. Hierdoor zullen je mindere zoekresultaten langzaam richting pagina 5 en verder verdwijnen.
Een goede online reputatie opbouwen, hoe lang duurt dat?
Niemand weet precies de wetenschap achter Googles indexeringstechnologieën. We kunnen niet zeggen of het een paar dagen of een paar maanden duurt. Wat we wél weten, is dat inkomende links (ook wel backlinks genoemd) samen met een hoog bezoekersaantal een positieve invloed hebben op websites. Als je tot op heden zorgvuldig om bent gegaan met je volledige naam op het internet, is de kans groot dat je binnen korte tijd een door jou goedgekeurde versie van Googles eerste pagina te zien krijgt.
Welke eerste indruk laat jij achter?
Je digitale voetafdruk kan solliciteren een stuk makkelijker óf een stuk lastiger maken. Het is daarom belangrijk dat je deze in de gaten houdt. Is jouw online eerste indruk al in orde? En heb je nog tips voor andere werkzoekenden?