Grote kans dat jouw telefoon vol staat met apps die gebruikt worden voor verschillende doeleinden. Appen, snappen, sharen, shoppen, bankieren of bestellen; overal is wel een app voor. Maar wat nou als er één app voor dit alles was? In Europa weten we het misschien niet, maar die app is er: WeChat. De in 2011 gelanceerde Chinese chat-app WeChat – of ‘Weixin’, wat ‘micro message’ betekent – heeft maandelijks meer dan één miljard gebruikers en moederbedrijf Tencent schaart zich hiermee tussen miljardenbedrijven als Apple, eBay, Amazon en Google. Maar de app die in China bij uitstek het meest belangrijk is, is in Europa niet bekend. Waarom niet?
Een mobiele alles-in-éénoplossing
WeChat is begonnen als simpele chat-app waarin de functionaliteiten veelal overeenkwamen met die van WhatsApp. Een handjevol nieuwsgierige Chinezen installeerde de app. Nu is WeChat dé app van China. Wat er gebeurde in de tussentijd ging alle verwachtingen te boven: Tencent breidde de app uit met meer functionaliteiten en toepassingen en de populariteit groeide exponentieel. Ondertussen is de app veel meer dan alleen handige chatsoftware. WeChat staat bekend als het ‘Zwitserse zakmes’ onder de chat-apps en biedt gebruikers de mogelijkheid om alle dagelijkse dingen vanuit de app te regelen. Chatten met vrienden door middel van voice messages (dit is erg populair in China maar verovert ook langzaam de rest van de wereld), mobiele betalingen, video calls, een afspraak bij de dokter plannen of in contact komen met mensen in de buurt – dit is maar een kleine greep uit de mogelijkheden van WeChat. Stel je voor: je wil een korte video delen met een vriend, welke app gebruik je? Snapchat. Je bent op zoek naar een muziekvideo: YouTube. Je krijgt nog geld terug van vrienden: Tikkie. Je wil een online fotoalbum aanleggen: Instagram. In China worden al deze apps, en hun toepassingen, vervangen door WeChat. Hiermee is dit alles-in-éénplatform niet meer weg te denken van de telefoons van de Chinese consument.
Businessmodel op basis van WeChat
Niet alleen de Chinese consument maakt dagelijks actief gebruik van WeChat, ook Chinese bedrijven zetten massaal in op de app als klantenserviceplatform. Het platform is namelijk zo effectief dat veel organisaties niet eens de moeite nemen om een eigen website te bouwen; alle mogelijke voordelen van een website vinden ze ook in WeChat. De Chinese consument heeft het desktop-tijdperk grotendeels overgeslagen en geeft de voorkeur aan mobiele sociale platformen. Gebruikers willen liever via hun sociale kring in aanraking komen met merken of diensten en maken weinig gebruik van zoekmachines. Het concept van een online netwerk is voor bedrijven dus ontzettend belangrijk. Om consumenten toch te kunnen bereiken biedt WeChat bedrijven de mogelijkheid om een official account aan te maken waarmee ze rechtstreeks contact kunnen hebben met hun klanten. Hiermee worden traditionele marketingstrategieën volledig omgegooid. Zowel de promotie van artikelen en diensten als de verkoop hiervan kan via WeChat official accounts en hier wordt volop op ingespeeld door middel van exclusieve aanbiedingen en persoonlijke marketing.
Shenzhen, Chinese Silicon Valley
Dat de technologische ontwikkelingen in China hard gaan blijkt wel uit de gigantische groei van een klein dorp in de buurt van Hongkong. Het inmiddels tot wereldstad uitgegroeide Shenzhen was tot voor kort een arm vissersdorpje waar goedkope arbeiders werden ingezet voor de ‘kopie-industrie’. Bekende hardware werd tot in het kleinste detail gekopieerd en (goedkoop) verkocht op de westerse markten. Dit talent voor het kopiëren van complexe, technische apparaten werd opgepikt door Amerikaanse en Europese fabrikanten die zich vervolgens massaal vestigden in Shenzhen. De stad groeide en steeds meer technologische kennis vloeide binnen met de komst van de tech-bedrijven en -specialisten. De lokale bevolking maakte zich de technologie eigen en deze expertise bundelde zich; de experts van Shenzhen stapten af van de kopieën en begonnen zelf innovatieve projecten door te voeren. Het resultaat? Een tech-imperium van waaruit bedrijven als Huawei, DJI en ook Tencent hun producten maken en exporteren.
Shenzhen was de ideale plek voor Tencent-topman Ma Huateng om zijn WeChat-imperium uit te bouwen
De turbulente geschiedenis van Shenzhen, als bufferzone tussen Hongkong en communistisch China, tekent de hoopvolle kijk op de toekomst. Met een inwonersaantal van 16 miljoen en een gemiddelde leeftijd die onder de dertig ligt*, werkt Shenzhen aan een betere toekomst waarin ambitie, vrijheid en innovatie centraal staan. De economische omstandigheden in Shenzhen maakten het de ideale plek voor Tencent-topman Ma Huateng om zijn WeChat-imperium uit te bouwen. Als onderdeel van de Chinese Silicon Valley zit het bedrijf achter WeChat in de ideale positie om zich de komende tijd ook op de internationale markt te begeven. Met een waarde van 480 miljard dollar is het internetbedrijf namelijk een geduchte concurrent voor Amerikaanse grootmachten als Google en Facebook. Ook heeft het bedrijf een aandelenbelang in meerdere grote internationale partijen zoals Spotify of Tesla waardoor het langzaam invloed kan uitoefenen op de westerse markt.
Privacy ondergeschikt aan gebruiksgemak
De vraag waarom WeChat nog geen doorslaand succes is in Europa is hoogstwaarschijnlijk te beantwoorden door de privacy van de appgebruikers eens onder de loep te nemen. WeChat is namelijk nauw verbonden met de Chinese regering. Tencent heeft sinds de oprichting van WeChat in 2011 subsidies gekregen van de regering en heeft daarbij ingestemd met het censureren en controleren van content die verstuurd wordt via de chat-app. Verdere plannen voor de integratie van WeChat in het Chinese ID-systeem - waarbij consumenten een geldig identiteitsbewijs kunnen aanmaken via de app - zijn overigens ook al in de maak. Vanuit een Europese benadering rijst dan natuurlijk de vraag: wat betekent dit voor de privacy van de Chinese consument? Dat WeChat een multifunctioneel platform is heeft als consequentie dat er een gedetailleerd profiel van een gebruiker kan worden gemaakt. Berichten, aankoopgedrag, financiële status, locatie – alles kan worden gecontroleerd door WeChat en daarmee ook door de Chinese regering. Vanuit ons individualistische standpunt is dit natuurlijk ondenkbaar, maar het concept van privacy is in China lang niet zo belangrijk als in het westen. Dat je als burger gemonitord wordt door de regering is in China de normaalste zaak van de wereld – het draagt namelijk bij aan collectieve voorspoed. Dat je hierdoor weinig privacy hebt, is geen issue.
Privacybescherming voor gebruikers is er niet en WeChat, de Chinese regering en aangesloten bedrijven hebben alle kaarten in handen
Het sociale kredietsysteem is een goed voorbeeld van de gelimiteerde privacy in China. Dit (in Europa) omstreden principe is gebaseerd op ‘goed-gedragspunten’ waarbij door middel van o.a. gezichtsherkenning en online monitoring het gedrag van de Chinese bevolking wordt gecontroleerd. Overtreed je een regel, betekent dat een daling in je kredietpunten. Een aantal consequenties van dit systeem is niet gering; zo kun je met een té laag aantal punten bijvoorbeeld geen hypotheek meer afsluiten in je woonplaats. Er zijn plannen om WeChat te koppelen aan dit systeem, waardoor het monitoren van de bevolking nóg accurater en gemakkelijker kan. Het land is namelijk zodanig afhankelijk van WeChat dat de afweging snel gemaakt is; consumenten kiezen voor gemak en blijven, ondanks de constante aanwezigheid van de overheid, de app massaal gebruiken. Bovendien heeft de Chinese regering zowel Facebook Messenger als WhatsApp verboden - geen alternatieven dus. Ook het privacybeleid van WeChat is een interessant onderwerp; hierin wordt bijvoorbeeld vermeld dat de app gebruikersgegevens mag bewaren ‘zolang als dit nodig is om te voldoen aan toepasselijke wet- en regelgeving’. Bescherming voor gebruikers is er dus niet en WeChat, de Chinese regering en aangesloten bedrijven hebben alle kaarten in handen. Dit staat in schril contrast met de Europese Algemene verordening gegevensbescherming (AVG) die eerder dit jaar in werking trad.
Wereldapp of Chinese bubbel?
Dat WeChat een app is om rekening mee te houden mag duidelijk zijn maar gaat moederbedrijf Tencent zich ook begeven tussen de andere tech-giganten op de internationale markt? De huidige positie van het bedrijf ten opzichte van de concurrentie is veelbelovend, maar de vraag is of Europa en de Verenigde Staten wel klaar zijn voor een all-in-app. Een bigbrotherachtige applicatie waarbij gegevens direct worden doorgespeeld aan de regering wordt zeer waarschijnlijk niet erg goed ontvangen door het Europese publiek. Het feit dat er in Europa meer waarde wordt gehecht aan privacy maakt het vestigingsklimaat voor Tencent verre van ideaal. Ook in Noord-Amerika zullen ze hoogstwaarschijnlijk niet lyrisch zijn over de interventie van de regering in hun online gedrag of sociale kringen. Het concept van een multifunctionele app is desalniettemin interessant maar of het geschikt is voor de Europese markt is afwachten. Mocht WeChat vaste voet aan de grond krijgen in Europa en Amerika, is de kans groot dat de huidige internettop weggeblazen wordt; een trend om in de gaten te houden dus!
\* bron: NRC