Nu we kortgeleden allemaal stilstonden bij het moment dat we vrije burgers werden, is het misschien wel passend om een langlopende strijd van de Amerikaanse citizens wat uit te lichten. De strijd om een vrij internet, ofwel om netneutraliteit (Net Neutrality). Waarbij netneutraliteit is wat we nu in Nederland hebben en de vrijheid daarin onder vuur staat. Aan deze kant van de oceaan houden we ons er eigenlijk maar weinig mee bezig, maar is dat wel zo slim? Want welke gevolgen heeft het – ook voor ons? Of zou het juist heel zinvol zijn om netneutraliteit overboord te gooien? Eerst even terug naar het begin: wat is het precies?
Pay to Play
Netneutraliteit is het vrije internet wat we nu hebben. Het zorgt ervoor dat alle data op het internet gelijkwaardig wordt behandeld. Iedereen kan zijn content plaatsen en het enige wat je nodig hebt om alles te kunnen zien, is een internetabonnement. De provider mag niemand ‘voortrekken’. Je internetabonnement neem je af bij een internetprovider en daar houdt in principe de macht van deze partij op. Als de wet om netneutraliteit te waarborgen in Amerika vervalt, betekent dit dat er macht naar de internetproviders gaat. Het internet is dan namelijk niet meer vrij, maar wordt opgesplitst in twee lanen: snel en langzaam. Er wordt niet alleen van je verwacht dat je betaalt voor toegang tot de snelle laan, je betaalt ook om er content op te plaatsen. Conclusie: minder kansen voor kleinere bedrijven (die zullen we niet meer zien, want de prijs is hoog en het internet enorm vertraagd) en veel macht voor de toch al grote multinationals. Het wordt een platform dat uitgaat van het principe Pay to Play. Te vergelijken met de kabeltelevisie eigenlijk.
Double dipping
En daar houdt het niet op. Als gebruiker betaal je namelijk ook om bij bepaalde content te kunnen komen. Aan, je raadt het al: opnieuw de internetprovider. Aan de ene kant zijn er dus de bedrijven die vechten om een plekje op het internet. Om dit te kunnen bemachtigen, betalen zij geld aan de internetproviders. Aan de andere kant zijn er de gebruikers, die betalen om de content te kunnen zien. Er is geen hogere wiskunde voor nodig om uit te rekenen wie hier aan het ‘double dippen’ is. Hoe vertaal je dat goed, van twee walletjes eten misschien? In elk geval, het verdienmodel ziet er voor de providers zeer lucratief uit.
Reality check
We gebruiken internet om in contact te blijven met onze vrienden, een groot deel van ons sociale leven speelt zich online af. Denk bijvoorbeeld aan Facebook, Instagram maar ook het gebruik van e-mail. Daarnaast is het een shopkanaal. En dan hebben we het niet alleen over je nieuwe mobiele telefoon, tv of boom box. Je shopt ook banen, verzekeringen en – zeker in Amerika – ook je artsen. Tot slot is internet een belangrijk middel om je stem te laten horen. Wat vinden we van uitspraken die gedaan worden bijvoorbeeld door grote bedrijven, wat is onze mening over de politieke gang van zaken, waar willen we elkaar voor waarschuwen en wat willen we iedereen vertellen? Wordt met deze nieuwe wetgeving de weg geblokkeerd naar online sociale contacten, belangrijke levensbehoeften als werk en gezondheid, en ook de mond van de burgers gesnoerd?
Tegen netneutraliteit
Voorstanders zijn er natuurlijk ook. Zij zeggen juist dat het afschaffen van netneutraliteit niet meer dan eerlijk is: wie het internet zwaar belast (door bijvoorbeeld uren achterelkaar Netflix in 4K te willen streamen), betaalt meer dan wie alleen af en toe zijn mail checkt. Data is simpelweg niet gratis en geen onuitputtelijke bron. Net als bij water betaal je op deze manier voor je gebruik. Een gezin dat de hele dag op full speed torrents deelt en het internet op z’n Tele2’s ‘helemaal leegtrekt’, betaalt evenveel als jouw lieve omaatje die alleen eens per maand met haar kleinkinderen wil skypen. Netneutraliteit afschaffen, zou dit ondervangen en eerlijker verdelen. Bovendien kan er voorrang worden verleend aan cruciale partijen als artsen. Zij zouden meer prioriteit kunnen krijgen tijdens een levensreddende operatie, vooral op die momenten waarop ook half internet de laatste aflevering van Game of Thrones probeert binnen te trekken. Geen haperingen op belangrijke momenten dus, zeggen voorstanders. Daarbij zijn ze van mening dat de overheid juist door een wet vóór netneutraliteit, veel macht krijgt. Als er een wet is, moet er immers ook gecontroleerd worden of iedereen ernaar leeft. Oftewel: een micromanaging overheid waarmee onze privacy nog meer zal worden aangetast. Overheidsbemoeienis waar we juist vanaf moeten, aldus de voorstanders, die groei juist zou tegenhouden en investeringen ontmoedigt. Bovendien zouden kosten juist omlaag kunnen gaan door de deals die er gesloten zullen gaan worden. Een grotere afzetmarkt zou dan tot kleinere individuele kosten kunnen leiden. En tot slot zeggen de internetproviders vóór de afschaffing van netneutraliteit te zijn, maar te zullen beloven zich toch aan de oude regels te houden. Erewoord.
Eén grote scam
Naast het geluid van de voorstanders, is er een uitspraak die nog explicieter is: het is één grote scam. Er zijn critici die zeggen dat netneutraliteit een campagne is en dat we er met open ogen intrappen. Regulatie is er al via Facebook, Google, Twitter etc. Toevallig ook net de partijen die vóór het behoud van netneutraliteit pleiten te zijn. Silicon Valley zou eerder de bedreiging voor onze rechten zijn en niet de partij die aan onze kanten staat. Juist niet. Meer overheidsbemoeienis en –regulatie betekent in de regel dat er vooral minder rechten komen voor alle burgers, alleen voor ‘vrienden’ van de Amerikaanse overheid. Vooral dat partijen als Facebook die, zo bleek kortgeleden alweer, juist censureren, discrimineren en voortrekken voorstanders zijn, zou argwaan moeten wekken. Zij bepalen al lang wat je te zien en horen krijgt, dit is niet een partij die vóór vrijheid van meningsuiting kiest. Ze werken het tegen. Nee, zeggen voorstanders. Meer betalen, meer bandbreedte. Dat is gewoon heel logisch. Houd de overheid er vooral buiten.
Portugal
In Portugal, onderdeel van de EU (waarbinnen Europese regels over netneutraliteit zijn vastgelegd) is opvallend genoeg als enige EU-land géén netneutraliteit. Daar splitsen internetproviders hun diensten dan ook al op in pakketten. Je betaalt voor normale data, maar kunt daarbij kiezen uit bijvoorbeeld een Berichtenpakket (met Skype, Facetime, Whatsapp en Viber), een Socialpakket (o.a. Facebook, LinkedIn, Instagram, Twitter en Pinterest), Videopakket (o.a. Netflix), Muziekpakket (o.a. Spotfiy) of Mailpakket. Je krijgt dan meer data voor deze diensten. Je betaalt daarmee in Portugal dus al snel een paar tientjes bovenop je normale internetabonnement. En zijn uitsluitend de grote namen opgenomen (Netflix, Facebook etc), maar je kunt níet kiezen voor een pakket voor de start-ups. Je kunt nog wel iets online plaatsen, maar het internet is dan zó vertraagd, dat elke bezoeker direct zal afhaken. Kortom een bedrijf starten tussen de giganten was al moeilijk en zonder netneutraliteit simpelweg niet meer te doen, aldus de tegenstanders. De ruimte om onderlinge deals te sluiten is er echter volop: grote bedrijven zorgen ervoor dat concurrenten geen kans hebben en betalen daarvoor. Providers kunnen de toegang simpelweg blokkeren.
Zero-rating Nederland
In Europa komt netneutraliteit ook onder druk te staan nu strengere regels dreigen te verdwijnen. Er is in het model van de EU plaatsgemaakt voor zero-rating. Zero-rating is feitelijk wat T-Mobile vorig jaar deed toen zij een muziekdienst aanboden zonder dat het je data kostte. Er werd tegen geprotesteerd omdat zero-rating volgens de wet verboden is. Onzin, vond T-Mobile, en in strijd met de Europese regels. Toen zij dit aanvochten, gaf de rechter ze gelijk en dus wordt dit uit onze wet geschrapt. Klinkt goed misschien, maar het is de achterdeur waarmee netneutraliteit omzeild kan worden. Want hiermee wordt het mogelijk om alsnog pakketten op te stellen met als langetermijneffect dat de concurrentie stilvalt. Precies de reden dat Nederland ooit de wet aannam omdat we niet wilden dat bepaald verkeer bevooroordeeld mocht worden. Die tijd is dus al voorbij.
Het effect van Amerika
In december 2017 is er – onder de bezielde aanvoering van Ajit Pai (ooit advocaat van internetprovider Verizon en aangesteld direct na inauguratie van Donald Trump) tegen netneutraliteit gestemd in Amerika en leek er daarmee een heftig keerpunt in gang gezet te zijn. Maar nu lijkt het erop dat er toch wel weer bepaalde regels opgenomen gaan worden. Ook vanuit de EU wordt verzocht het eerdere besluit terug te draaien… Wat deze regels en druk vanuit EU voor effect hebben, moeten we afwachten. En wat het effect is als we netneutraliteit verliezen op de creativiteit, innovatie, de mogelijkheid om je mening te geven, kapitaalverdeling, eerlijke concurrentie en ons aanbod… Of dat we juist onze rechten verliezen aan de overheid en andere grote partijen als we vóór het behoud stemmen. Of hadden die misschien al toegang tot alles wat we op internet doen en deden? De tijd zal het leren. Regent het in de VS, druppelt het ook bij ons. We zullen er dus ongetwijfeld steeds meer van gaan merken.