Bij het opbouwen van teams is het steeds vanzelfsprekender dat er niet alleen gekeken wordt naar het samenvoegen van expertises. Een gemêleerd team dat als een geoliede machine de ene topprestatie na de andere eruit knalt, vraagt ook om het uitkiezen en bij elkaar zetten van de juiste karakters. Als je daarin de perfecte match vindt, heb je het beste van alle werelden in één pakket. De Belbin teamrollen bieden uitkomst. Een extra voordeel? Door de Belbin rollen te gebruiken, breng je direct in kaart wat voor vlees je in de kuip hebt en wat nog ontbreekt op het moment dat je een team wil gaan vormen. En vertrekt er iemand uit je team? Dan is dit een handige tool om precies de right man for the job te selecteren. Je weet immers al wat voor persoonlijkheid het gat op zal moeten gaan vullen. Maar begin bij jezelf. Kijk eens goed in de spiegel, wie ben jij in een team?
Belbin teamrollen - wie is Belbin?
Meredith Belbin is een Britse onderzoeker die het meest bekend is geworden om de teamrollen die hij heeft opgesteld. Belbin werd gevraagd om onderzoek te doen en publiceerde naar aanleiding daarvan zijn manuscript met teamrollen. Het werd niet meteen bekend, maar inmiddels zijn Belbins teamrollen veel gebruikt. Belbin adviseerde om teams te bouwen waarin voor elke onderstaande teamrol een plaats is. Hij zette in het totaal negen teamrollen op papier. Sommige Belbin rollen kunnen door meerdere mensen vervuld worden. Het is dus niet noodzaak dat alle teams uit precies negen personen bestaan. Drie of vier personen kan ook voldoende zijn.
Let op: er is hier geen goed of fout. Elke rol van Belbin heeft zijn eigen kwaliteiten en eigenaardigheden – iedereen brengt iets mee. Daarbij ben je vaak niet specifiek 1 van de 9, maar een mix van meerdere Belbin teamrollen. Bovendien zijn de Belbin rollen bijna als karikaturen opgesteld om een duidelijk typetje neer te zetten, maar in de realiteit zijn de harde randjes er wel vanaf.
Welke teamrollen Belbin heeft opgesteld?
1) De Belbin Bedrijfsman
+ Planner + Gestructureerd + Harde Werker - Star - Inefficiënt - Moeizaam Praktisch, hands-on en nuchter. Niemand is zo taakgericht als de Bedrijfsman. Hij heeft zijn zaken uitstekend op orde, kan perfect plannen en tot in detail organiseren. De Bedrijfsman Belbin kan vlammen en bergen werk verzetten. Maar aan voordelen kleven natuurlijk ook vaak nadelen. Soms heb je erg veel overredingskracht nodig om de Bedrijfsman aan de gang te krijgen. Hij is minder creatief en kan daarom blijven hangen in behoudende denkbeelden. Heb je hem eenmaal mee en aan je kant, kan hij je plannen wél helemaal uitwerken in een takenlijst en direct inschatten wat wel en niet haalbaar is. De bedrijfsman is secuur en verlangt dat eigenlijk ook van anderen. Je krijgt hem enorm op de kast als je je niet aan je afspraken houdt, te laat komt of voortdurend de plannen verandert. Zeker als de Bedrijfsman van Belbin minder ervaring heeft, is het essentieel dat hij heldere instructies krijgt. Heel flexibel is hij niet, hij heeft vooral behoefte aan ritme en regelmaat. Pas dus bij deze persoon op dat hij niet te snel overgaat in ‘doen’, maar ook dat hij niet zijn hakken te veel in het zand zet. Ga je er goed mee om, heb je een toprammer!
2) De Belbin Brononderzoeker
+ Enthousiast
+ Joviaal
+ Nieuwsgierig
- Nonchalant
- Snel afgeleid
- Overdreven
De altijd vrolijke grapjas die met iedereen goed overweg kan, dat is de Brononderzoeker. Je herkent hem dan ook meteen. Hij is enthousiast, avontuurlijk en ruimdenkend. Hij zal niet snel oordelen en is met iedereen bevriend. Doorgaans zit hij niemand in de weg bij de plannen die hij trekt. Zijn nieuwsgierigheid brengt hem snel op nieuwe ideeën en bovendien heeft hij het netwerk om op een plan direct actie te kunnen ondernemen.
Iemand die altijd op zoek is naar iets nieuws, is ook snel verveeld. Is hij net enthousiast met een project gestart, ziet hij in zijn ooghoek al een nieuwe uitdaging voorbij fladderen. En hij moet zich enorm inhouden daar niet direct bovenop te duiken. Het bedenken is vaak leuker dan het afmaken.
De Brononderzoeker is een goede prater. Hij krijgt anderen snel mee in zijn verhaal, mede door zijn hoge gunfactor. Hij trekt mensen aan vanwege zijn vrolijke karakter en uitbundige, speelse houding. In tegenstelling tot de Bedrijfsman, is de Brononderzoeker juist wél gebaat bij vernieuwing. Hectiek en afwisseling passen perfect bij zijn drukke hoofd.
De Brononderzoeker wordt niet snel iets kwalijk genomen, maar je zou wel kritiek kunnen hebben op zijn manier van werken. Hij is een chaoot, soms wat nonchalant en maakt lang niet altijd af waar hij mee bezig was. Maar hij is een vriend van iedereen, signaleert kansen en heeft een enorm netwerk om op terug te vallen. Evengoed een aanwinst dus!
3) De Belbin Plant
+ Creatief + Oplossingsgericht + Origineel - Onrealistisch - Kan moeilijk focussen - Warrig De meest vreemde naam uit de lijst rollen van Belbin is de Plant. Waar je misschien zou denken dat je nooit een plant zou willen zijn, is ook deze persoon zeker niet gek om in je team op te nemen. De Plant is namelijk het creatieve brein van de groep. Een free spirit – origineel, eigenzinnig en fantasierijk. De Plant vindt het geweldig om in zijn eigen hoofd eindeloos te fantaseren over alle mogelijkheden die er zijn en komt vaak ook met briljante ideeën en oplossingen. De Plant is soms wat warrig en verstrikt in zijn eigen wereld. Is niet een ster in plannen en vindt het moeilijk om structuur aan te brengen in zijn werk. Of belangrijker nog: zich aan zijn plannen te houden. De Plant droomt wat af en is daarom vaak te vinden in zijn eigen droomland, uit het raam starend. Hij hangt overal een filosofie aan vast en vindt het prettig om zelfstandig te werken. De Plant denkt graag na en heeft dan ook behoefte aan intellectuele uitdaging om niet te verdorren tot kasplantje. Rust, ruimte en erkenning om te kunnen groeien; daarmee haal je het beste uit je Plant. Moeilijke problemen oplossen? Creatieve ideeën nodig? Een rustpunt in de chaos? Dan heb je aan een Plant de perfecte match. Zorg wel dat de Plant niet te veel uit het raam blijft staren en af en toe ook daadwerkelijk actie onderneemt. Planten kunnen anderen bovendien irriteren met hun warrigheid.
4) De Belbin Monitor
+ Verstandig + Bedachtzaam + Analytisch - Afstandelijk - Niet communicatief - Niet spontaan De Monitor is misschien wel te omschrijven als een soort ouderfiguur. Hij is bedachtzaam, kritisch en verstandig. Analyseren is zijn tweede naam en hij wil altijd precies weten hoe alles nou exact in elkaar zit. Onderzoeken heeft hij tot topniveau ontwikkeld. Hij zet zijn plan pas door, als hij alle mitsen en maren heeft doordacht. Dat betekent ook dat hij nooit halsoverkop met iets zal starten. Wat is het doel, wat levert het op, welke struikelblokken kunnen er op mijn pad komen en wat kan ik daar dan tegen doen? De Monitor heeft alles precies in kaart gebracht. Soms een beetje frustrerend natuurlijk, een muggenzifter, maar de Monitor kun je haast niet op ongelijk betrappen. Helaas. Dus wil jij zaken goed geanalyseerd hebben en heb je behoefte aan iemand die op elk moment weet hoe de vlag erbij hangt: dan heb je een Monitor nodig. Hij zoekt de verbanden, stelt de juiste vragen, heeft het inzicht, doorgrondt alles en denkt diverse stappen verder door. Bovendien creëert de Monitor overzicht voor iedereen. Hij heeft een goed getraind helikopterview en zet strategische stappen uit. De Monitor is meestal niet de meest warme persoon. Emoties zijn immers moeilijk te analyseren en gevoelens lastig te sturen. De Monitor kan daar dus weinig mee en komt daarom op anderen vaak wat afstandelijk over. Samen met de Plant wordt de Monitor vaak gezien als een bolleboos.
5) De Belbin Vormer
+ Passievol + Gedreven + Wilskrachtig - Competitief - Emotioneel - Ongeduldig Presteren en je best doen! De Vormer is de gedreven, bevlogen en gepassioneerde superkracht waaraan je dit direct zal aflezen. Niet naar huis voordat het werk af is, niet de kantjes er vanaf lopen en anderen vooral willen meenemen in een optimale flow. De wilskracht van de Vormer om overal het beste uit te willen halen, werkt vaak aanstekelijk. Anderen willen meedoen, ook goed hun best doen en laten zien wat ze in huis hebben. Het kan ook het effect hebben dat teamgenoten niet goed mee kunnen komen en het gevoel krijgen dat de Vormer over ze heen raast. De Vormer is een pionier, heeft een sterke wil en gaat voor topkwaliteit. Maar hij is ook ongeduldig als dit niet snel genoeg gaat, hij mensen niet direct meekrijgt of tegengewerkt wordt. Het liefst wil de Vormer van Belbin alles nu meteen en anders in elk geval zo snel mogelijk. Een conflict zit dan soms wel in een klein hoekje, maar de Vormer gaat dat met open vizier aan. De Vormer wil uiteindelijk het beste, maar kan er slecht tegen als mensen in zijn directe omgeving weinig ambitie hebben of dwars gaan liggen. Een belangrijke toegevoegde waarde voor het team, al kan hij wel eens de sfeer vermoeilijken.
6) De Belbin Voorzitter
+ Coördinator
+ Positief
+ Rustig
- Manipulatief
- Delegeert (te) veel
- Profiteur
De voorzitter weet precies wat de plannen zijn. Hij heeft een natuurlijke neiging om alles in goede banen te leiden, bedoelingen te verhelderen en samen te vatten wat er gaat gebeuren. Zelf is hij niet perse een creatieve kracht of iemand die echt de slimme plannen maakt, maar ziet wel snel bij anderen wie dat wél heeft. Hij heeft veel eigenkennis - al zal hij dat misschien niet altijd laten zien. Hij zet anderen graag aan het werk en kan uitstekend delegeren.
De Voorzitter heeft een natuurlijk overwicht. Hij is positief, rustig, ruimdenkend en tolerant. Hij plakt alle onderdeeltjes keurig aan elkaar en zorgt ervoor dat teams gestroomlijnd kunnen werken. Ook kan deze persoon goed besluiten nemen - ook als die niet zo eenvoudig zijn.
Pas wel op dat de Voorzitter anderen niet te veel voor zijn karretje spant. De Voorzitter kan soms op manipulatieve wijze zijn doelen proberen te bereiken, een spelletje uitspelen en te veel bij anderen op hun
bord leggen. En geeft die ander aan een taak vervolgens zijn eigen draai, vindt de Voorzitter dat geen goed idee.
7) De Belbin Zorgdrager
+ Perfectionistisch + Detailgericht + Consciëntieus - Gespannen - Overbezorgd - Gevoelig De Zorgdrager is de gevoelige schakel in een team. Hij heeft voelsprieten voor ‘van alles’ en een aangeboren talent om precies aan te voelen wat er verkeerd kan gaan. Dat betekent dat hij veel aandacht heeft voor details, maar zich daar ook in kan verliezen en snel overbezorgd is. De liefde voor details zorgt ervoor dat kwaliteit hoog blijft, maar efficiëntie soms wat achterblijft. De zorgdrager is perfectionist, consciëntieus en nauwgezet. Wel heeft hij een voortdurende ongerustheid en innerlijke spanning over zich. Je kunt de Zorgdrager erg tegen de haren instrijken met onethisch gedrag. Net als de Bedrijfsman houdt de Zorgdrager van een fatsoenlijke werkwijze. En de Vormer kan de Zorgdrager weer snel als een zeur typeren. De Zorgdrager zorgt voor anderen, maar heeft zelf ook verzorging nodig. Het is fijn om een Zorgdrager in je team te hebben, maar waak voor te veel nadruk op alle emoties van iedereen.
8) De Belbin Groepswerker
+ Sociaal + Humoristisch + Meegaand - Confrontatie mijdend - Gevoelig - Meegaand Als de Monitor de vader van het geheel zou zijn, is dit de absolute oermoeder. De Groepswerker is heel gevoelig, meegaand en wil vooral dat iedereen lekker in z’n vel zit. De Groepswerker wil een harmonieus geheel, bewaakt de sfeer en kan er niet goed tegen als er ruzies ontstaan. Ook knopen doorhakken en beslissingen nemen is lastig. De Groepswerker blijft twijfelen en is soms (te) mild. Als een gezin dat bij elkaar moet blijven, zorgt de Groepswerker ervoor dat iedereen elkaar niet uit het oog verliest. Of het nu gaat om net dat beetje extra aandacht geven aan iemand of zorgen dat het team niet uit elkaar valt. Om dit voor elkaar te krijgen worden spanningen nog al eens weggepraat en niet onder ogen gekomen. De Groepswerker loopt weg voor strijd en lost het dan niet op, waardoor goede bedoelingen een averechts effect kunnen hebben. Wel zorgt de Groepswerker er vaak voor dat mensen zich gewaardeerd voelen, doordat hij complimenten uitdeelt en oog heeft voor anderen. Daar heeft iedereen wel eens behoefte aan natuurlijk!
9) De Belbin Specialist
+ Toegewijd + Expert + Zelfstandig - Teruggetrokken - Defensief - Eenling Die persoon die het liefst in een hoekje aan het werk is en zich eigenlijk het minst thuis voelt in een team, dat is de Specialist. Hij heeft één of een paar dingen waar hij bijzonder veel van weet. Dat kan heel waardevol zijn, maar als hij hifer te veel nadruk op legt, kan het overslaan in arrogantie. In zijn eentje kan hij uitstekend doorwerken, maar in gezamenlijke projecten raakt hij snel de draad kwijt. Hij wil vooral bezig zijn met wat hij tot in detail kan en weet – voor andere dingen heeft hij weinig interesse. De kennis die hij heeft opgebouwd en vaak ook technisch skills, kunnen ervoor zorgen dat ook de Specialist het team veel kan bieden. De Specialist weet absoluut het naadje van de kous. Anderen kunnen over een bepaald onderdeel veel van hem leren. Wel kan het lastig zijn - zeker als groep - om bij de kennis van deze einzelgänger te komen. Maar het is bijzonder prettig om iemand te hebben die tot in detail op de hoogte is.
Jouw Belbin teamrol gevonden?
Ben je erachter welke Belbin rol jij hebt in je team of juist wat er ontbreekt aan je huidige team van collega's? Het is goed om niet alleen in te zoomen op de positieve punten. Wees je ook bewust van je valkuilen. Daar leer je alleen maar van en het helpt je om er goed mee om te gaan.