Over hoe je tóch op je plek kunt zitten in een slechte bedrijfscultuur die niet helemaal bij je past – en hoe je erachter komt wanneer je een nieuwe baan moet zoeken. Het grootste probleem met bedrijfsculturen is dat de ideale situatie van de één de hel van de ander is. Misschien gedij je op een efficiënte, no-nonsense werksfeer waarin werk en privé netjes gescheiden blijven, maar vormen je collega’s elke vergadering om tot een theekransje. Misschien heb je juist af en toe een korte catch-up nodig om de band met je collega’s te versterken maar zit je vast in een stijve en steriele omgeving. Je zit niet per definitie in een giftige omgeving – de omgeving is gewoon niet jóuw omgeving. Afgezien van de bedrijfscultuur is je werk prima, het biedt uitdaging en geeft je een goed gevoel. Je bent er goed in en vindt het leuk. Is de slechte bedrijfscultuur dan zo belangrijk dat je van baan zou veranderen? Wanneer en hoe weet je dat het echt tijd is voor een switch?
Positieve bedrijfscultuur leidt tot productievere werknemers
Dit dilemma is pas in de afgelopen decennia ontstaan nu steeds meer organisaties aandacht zijn gaan besteden aan hun bedrijfscultuur. Hoewel elke cultuur anders is, gelden sommige regels voor ieder bedrijf: een prettige bedrijfscultuur betekent een omgeving waarin werknemers zich gewaardeerd en ondersteund voelen; een slechte bedrijfscultuur is één waarin misbruik wordt gemaakt van de loyaliteit van werknemers. Uit onderzoek is gebleken dat bedrijven met positieve bedrijfsculturen productievere werknemers hebben, wat resulteert in hogere winstmarges. Ontevreden werknemers blijven niet hangen en de kosten om hun plekken op te vullen door middel van recruitmentprocessen en inwerktrajecten kunnen oplopen tot wel negen keer het salaris van de vertrokken werknemer. Investeren in een positieve bedrijfscultuur is voor organisaties dus niet uitsluitend een kwestie van menslievendheid, het is een return on investment.
Maar hoe ‘proef’ je als (aanstaande) werknemer de cultuur binnen een bedrijf?
Het kan erg lastig zijn om de bedrijfscultuur te bepalen zonder zelf bij de organisatie te werken. Daarbij helpt het niet dat veel bedrijven de voordelen – voetbaltafels, spelcomputers, bedrijfsuitjes, frikandellen-vrijdag, et cetera – verwarren met cultuur. De voordelen die door recruiters vervolgens veelvuldig worden gebruikt om kandidaten aan te trekken omdat deze gemakkelijk te benoemen zijn: concrete voordelen versus abstracte cultuur.
De betekenis van ‘bedrijfscultuur’ is ergerlijk ondefinieerbaar
Het is “de manier waarop we dingen doen”, zoals tech-bedrijf HP in 1980 als één van de eerste grote organisaties het belang van de bedrijfscultuur benadrukte. Of “de manier waarop we met elkaar omgaan op de werkvloer”. Maar raakt dit echt de kern van bedrijfscultuur als een belangrijke factor in het werkplezier van een werknemer?
Bedrijfscultuur ontdekken
Veel experts zijn het eens over de complexe definitie van bedrijfscultuur en verklaren dat de term bovenal gedeelde waarden en groepsgedrag dat zich reflecteert in herkenbare patronen omvat. Uiteraard is er geen glazen bol die laat zien of je matcht met de bedrijfscultuur maar er bestaan wel simpele ‘tools’ en benaderingen die deze voorspelling concreter maken. Als je besluit om op zoek te gaan naar een andere functie kun je bijvoorbeeld beginnen bij reviewsites zoals Glassdoor. Hier vind je geen reviews van het lunchmenu maar beoordelingen van werknemers van het desbetreffende bedrijf over de cultuur, sfeer en mogelijkheden. Pluis ook de website en/of bedrijfspagina’s op social media uit – hier vind je vaak een statement over de waarden binnen het bedrijf. Of vraag ome Google om hulp en kijk welke overige informatie er te vinden is over de organisatie: een interview met de CEO of een artikel over één van hun producten misschien? Mocht je het tot een eerste gesprek schoppen, wees dan niet te zuinig met vragen die inhaken op de bedrijfscultuur. Je mag je gesprekspartner best wegtrekken van zijn/haar scripted verhaaltje. Welke prestaties worden beloond – en hoe? Wat gebeurt er als iemand een fout maakt? Een korte rondleiding door het kantoorpand is ook geen verspilde tijd; zo dompel je je heel even onder in de jungle die ‘bedrijfscultuur’ heet.
Wat bepaalt jouw werkplezier?
Stel, tijdens je vorige sollicitatiegesprek heb je de bedrijfscultuur voor lief genomen en je zit al een tijd in deze baan – lang genoeg om de mismatch tussen jou en de slechte bedrijfscultuur in alles te voelen – maar je bent nog steeds tevreden met de invulling van je functie. Is het ’t waard om te blijven? Om achter je antwoord te komen: start troubleshooting. Zijn de dingen waar je tegenaan loopt ongemakken of problemen? Bepaal dit door jezelf de volgende vragen te stellen:
“Is dit een ongemak, of is dit een probleem? Heeft dit invloed op mijn vermogen om succesvol te zijn in mijn werk?"
Is je antwoord ‘nee’ op deze laatste vraag, dan zou je kunnen overwegen om hier zelf mee aan de slag te gaan om ervoor te zorgen dat dit je in het vervolg niet meer stoort. Hou ook rekening met je eigen functie-invulling. Werknemers die regelmatig in de auto zitten om potentiële klanten te benaderen of op locatie bij een eindgebruiker moeten zijn hebben misschien minder last van een bedrijfscultuur die niet beantwoordt aan hun verwachtingen dan werknemers die werken aan interne processen. Deze laatste groep krijgt dagelijks te maken met de slechte bedrijfscultuur omdat ze er letterlijk middenin zitten – waardoor een slechte cultuur een forse deal breaker kan zijn. Hoe meer onafhankelijkheid en zelfstandigheid je hebt in je functie, hoe makkelijker je de culturele mismatch door de vingers kunt zien. Met onafhankelijkheid wordt bedoeld dat je niet per definitie gebonden bent aan 9-tot-5-werkdagen op kantoor; thuiswerkdagen, visits en bedrijfsreizen maken jouw werkplezier minder afhankelijk van bedrijfscultuur. Je kunt namelijk af en toe afstand doen. Hoe meer afhankelijkheid, hoe moeilijker dit wordt.
Culturele mismatch en toch op je plek
Als je ervoor kiest om toch in je huidige functie te blijven is de kans groot dat je een zware strijd met jezelf tegemoet gaat. De knop omzetten en je niet meer storen aan een onprettige no-nonsense bedrijfscultuur is namelijk ontzettend moeilijk. Blijf waar je zit en motiveer jezelf of ga actief op zoek naar iets waar je je beter bij voelt; blijven zitten en emotioneel afstand nemen van je functie omdat je belemmerd wordt in je werk doordat de bedrijfscultuur niet op jou aansluit, is geen optie. Als je besluit te blijven is het soms nodig om meer energie te steken in jezelf gemotiveerd en productief houden, maar het zou je ook iets kunnen opleveren. Loyaliteit wordt namelijk ook opgemerkt.
Belangrijke afweging slechte bedrijfscultuur: blijven of verder zoeken?
Bij het maken van de keuze om te blijven of op zoek te gaan naar een andere baan is het wel verstandig om je af te vragen hoeveel energie je er in wil steken. En in welke dingen. Solliciteren kost energie en tijd, maar jezelf gemotiveerd houden in een omgeving waar je je niet prettig voelt vraagt ook de nodige extra inzet van je. Het is zeker mogelijk om je baan leuk te vinden maar tegelijkertijd een hekel te hebben aan de no-nonsense bedrijfscultuur – het kost alleen een hoop extra energie. Energie die je misschien bij een ander bedrijf in kunt zetten om je ambities na te jagen. Het vinden van deze match is niet makkelijk, maar zeker niet onmogelijk. Lees meer over hoe je erachter komt welk bedrijf bij jou en jouw persoonlijke drijfveren past.
